Cây Sầu Riêng

Cây sầu riêng có tên khoa học là Durio Zibethinus, hay Durio Capparis thuộc về họ thảo mộc Malvacées hay Bombacacerae. Như thế thì nó cùng họ với cây gòn (gạo) có tên là Bombax và cây bông vải (Gossypium). Ta cứ thử mở trái sầu riêng ra xem bên trong nó cũng có múi như trái gòn hay bông vải. Còn nói sầu riêng giống trái mít là không đúng!

Người Pháp gọi trái sầu riêng là Durian, hay Durion. Người Việt gọi là Sầu riêng. Tên sầu riêng đúng ra là Djoerian là tên mà người Malaysia gọi.

Đầu tiên, sầu riêng mọc ở rừng Malaysia và người bản xứ gọi là cây Djoerian. Khi người Trung Hoa sang Malaysia buôn bán, ăn quả sầu riêng thấy ngon nên họ mang hột về trồng tại Ấn Độ, Thailand, Cambodia. Đến khi người Pháp đặt chân tới đất Nam Kỳ có một số cố đạo đi theo truyền đạo tại xứ Lái Thiêu. Các cố đạo đã mang nhiều giống cây trái hoa quả ngon của các xứ khác tới đây trồng. Và theo các vị cao niên Lái Thiêu kể lại thì cố đạo người Pháp có tên là Cernot, năm 1890 đã đem hột sầu riêng từ xứ Nam Dương về đây trồng cùng lúc với cây sa-pô-chê. Các vị cao niên nói trước đây ở họ đạo Tân Quy có mấy cây sầu riêng cổ thụ còn lại, cao tới 20 thước, tuổi thọ trăm năm và có lẽ là cây sầu riêng đầu tiên được trồng ở Lái Thiêu. Vì thời gian, các cây sầu riêng này đã chết, và những cây sầu riêng mọc sau này là các thế hệ thứ ba, thứ tư...

Cây sầu riêng ưa đất phù sa. Cây sầu riêng là một cây cao lớn, có cây cao tới 20-25 m. Lá hình bầu hơi dài, hoa mọc ở nhánh, trái to, vỏ có gai nhọn. Mỗi trái có nhiều múi, từ hai đến năm múi, mỗi múi có từ 1 đến 5 hột lớn như hột mít, hột có bao bọc một lớp cùi hay là cơm mềm, mầu trắng vàng, giống như múi mít mật, ít ráo. Trồng được 7 năm, đến 8 năm thì cây nẩy trái. Nếu đất tốt bón nhiều phân, nhất là phân mục với fotfat, thì đến năm thứ sáu cây đã ra nhiều trái rồi, trung bình mỗi cây có 60 trái, có khi một cây tốt được 80, 90 trái. Thường thường, với khí hậu miền nam, sầu riêng trổ bông ba đợt trong một năm. Từ khi trổ bông đến khi trái đậu là 20 đến 25 ngày, và từ ngày trổ bông đến ngày kết trái và chín là 5 tháng hay 150 ngày.

Sầu riêng chín cây bao giờ cũng ngon hơn còn xanh hoặc bị ú (dấm) cho chín giả. Trái ngon thì vỏ vàng đậm, gai hở cách xa nhau, chấu to và đều, cơm dày, không cứng lắm, mà cũng không nhão lắm. Trái nào vỏ còn xanh, mà nếu là trái nhỏ thì phần nhiều cơm chưa chín hết và ăn không ngon bằng trái lớn, chín tới, cơm dầy và mềm. Khi mua, bắt người bán khoét một lỗ nhỏ mà ngó mầu sắc, cứng mềm, ngọt nhạt của cơm. Chọn lựa như vậy chắc chắn sẽ được trái ngon vừa ý.

Mách bạn chọn sầu riêng vừa ngọt vừa thơm

Sầu riêng già vừa chín thì 5 khe trên quả tự tách, người bán hàng tách khía rất nhẹ nhàng, đơn giản. Nếu người bán hàng phải “ra sức” tách là quả còn non.

Kinh nghiệm mua sầu riêng là phải chọn quả phải phân múi đều (các đường khứa dài, to gần như nhau), không chọn quả vẹo mà chọn quả có eo bánh mỳ, “to” đều các chỗ. Chọn mua quả đã hơi nứt nhẹ, có mùi thơm đậm. Chú ý về gai sầu riêng: Nở to đều, ít nhọn, cứng chắc. Bóp 2 gai gần nhau lại với nhau. Nếu quả nào già thì gai cứng. Quả non, gai sẽ mềm.

Xem cách tách vỏ của người bán hàng: Sầu riêng già và chín thì 5 khe trên quả tự tách, người bán hàng tách khía rất nhẹ nhàng, đơn giản. Nếu người bán hàng phải “ra sức” tách là quả còn non.

Lưu ý khi mua: Người bán hàng thường tách sẵn một khía sầu riêng và “thao tác” làm cho cơm sầu riêng ở khía đó chín vàng, thơm lừng. Nhưng nếu mua cả quả về, các múi khác trong quả vẫn sống và sượng.

Khi mua nên quan sát, không chọn trái có cuống thối mềm (trái còn non, thời gian xử lý kéo dài) mà chọn trái còn cuống xanh cứng, ngửi có mùi thơm ngọt đậm đà kéo dài, màu đặc trưng, gai vỏ còn cứng chắc. Trái có cuống thối, bị cắt cụt sát trái, ngửi có mùi thơm nhạt nhẽo, màu vỏ trái xám sì không đặc trưng, ấn nhẹ vào vỏ thấy mềm hơi nhũn thì chắc chắn phần thịt ăn rất lạt, không béo. Nếu không rành mua sầu riêng, bạn có thể yêu cầu người bán dùng que thử (ghim vào phần thịt, lấy ra ngửi có mùi thơm béo là được) hoặc tách vỏ ra luôn để đảm bảo hơn.

(Sư tầm)